Ομιλία Κώστα Κώστα στη εκδήλωση προς τιμή του Μιχάλη Πασιαρδή

Ομιλία για την τιμητική εκδήλωση για τον ποιητή, θεατρικό συγγραφέα και πεζογράφο Μιχάλη Πασιαρδή. Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2019, 19.30 Οίκημα Ορφέα Λευκωσίας

Δεν είναι εύκολο να περιγράψει κάποιος τη ζωή και το έργο του Μιχάλη Πασιαρδή. Δεν είναι εύκολο να περιγραφεί μια ζωή τόσο δύσκολη και περιπετειώδης αλλά ούτε είναι εύκολο να περιγραφεί ένα έργο τόσο πολύπλευρο και πολυσχιδές. Όμως ο κύριος Πασιαρδής μας δίδαξε μέσα από τη λιτότητα του στίχου του ότι «το λλίον ενι το πολλήν, τούτη ένι η αρκοντιά μας». Γι’ αυτό και εγώ θα προσπαθήσω μέσα στον λίγο χρόνο που έχω στη διάθεση μου, να καλύψω στο μέτρο του δυνατού, τη δουλειά του κύριου Μιχάλη Πασιαρδή , ακολουθώντας τους δικούς του δρόμους.

«Θάρθει όμως η εποχή που θα επαινεθούνε

όσοι στο γυμνό έκατσαν χώμα για να γράψουν

όσοι με καταφρονεμένους συγχρωτίστηκαν

όσοι στο πλάι αγωνιστών σταθήκαν»

Οι πιο πάνω στίχοι, παρμένοι από το ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ « Τα λογοτεχνικά έργα θα γίνουν αντικείμενα ερεύνης στο μέλλον», ταιριάζουν απόλυτα για τον αποψινό τιμώμενό μας. Τον ποιητή, θεατρικό συγγραφέα, πεζογράφο αλλά πάνω από όλα άνθρωπο Μιχάλη Πασιαρδή, ο οποίος για 70 περίπου χρόνια εξακολουθεί να πορεύεται στους δρόμους της καλλιτεχνικής δημιουργίας με απόλυτη συνέπεια και ήθος. Η ποίηση του πλημμυρίζει από Φως, Αγάπη, Καλοσύνη, Αλήθεια, Ομορφιά και Ανθρωπισμό. Χαρακτηριστικοί είναι οι πιο κάτω στίχοι:

« Στη μέση τ’ αγρού το χέρι του ζευγολάτη/Πελώριο, όπως του Θεού, μοιράζει σπει-/ρί σπειρί δικαιοσύνη»

«Στους δρόμους της πολυστέναχτης πολιτείας

/Θα βαδίσει ο αναμενόμενος/. Συντροφιά , πάντοτε με τους ταπεινούς και τους αιώνες»

«Εξημέρωσεν τζιαι πάλαι/σηκωστείτε τοπκιανοί

να βρεθούμε στα χωράφκια/να ποτίσουμε τη γη/με το δρώμα με το γαίμα/ν’ αναστήσουμε ψουμί»

«-Μια βεβαίωση κ. προιστάμενε./Δώστε μου μια βεβαίωση./Έχω πέντε ανήλικα παιδιά/που με καρφώνουν δέκα /πυρούμενενα καρφιά»

« Κύριε με τυραννεί το αίμα των αθώων/. Κάμε να γίνω ταπεινός και ωραίος»

«Παιδί μου πού θα φύγεις/έχε γεια-/zήσαμε ταπεινοί σ’αυτό τον τόπο/

και πονεμένοι πάντοτε».

Η ίδια ευαισθησία για τους ταπεινούς και τους αδικημένους, είναι εμφανής και μέσα από την αναφορά του στους γονείς του, για τους οποίους έτρεφε απεριόριστη αγάπη και σεβασμό.

Για τον πατέρα:

« Α, τα ροζιασμένα χέρια σου/που σπείρανε του κόσμου το ψωμί/δίχως να χορτάσουνε ψωμί»

Για τη μητέρα:

«Την ομορφιά στα βραδινά χέρια/της μητέρας μου, καθώς μοιράζουνε/το λίγο φαγητό για δέκα στόματα».

Ο Μιχάλης Πασιαρδής έγραψε και συνεχίζει να γράφει μέχρι και σήμερα ποίηση, θεατρικά έργα, πεζογραφία. Συνεχίζει επίσης, να παρουσιάζει προγράμματα στο Α’ Ραδιόφωνο του ΡΙΚ. Εξέδωσε έναν μεγάλο αριθμό ποιητικών συλλογών και συνεργάστηκε με δεκάδες συνθέτες και τραγουδιστές, ανάμεσα στους οποίους είναι ο Νάσος Παναγιώτου, ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης, ο Μάριος Τόκας, ο Γιώργος Κοτσώνης, ο Κωστής Κωστέας, ο Αχιλλέας Λυμπουρίδης, ο Βάσος Αργυρίδης, ο Ευαγόρας Καραγιώργης, ο Γιώργος Καλογήρου, ο Νίκος Παπάζογλου, ο Κούλης θεοδώρου , η Μαρινέλα, η Βασιλική Αναστασιάδου, ο Αντώνης Καλογιάννης, ο Σταύρος Σιδεράς, η Μαρία Δουράκη και άλλοι. Ο κύριος Πασιαρδής είναι ο ποιητής με τον μεγαλύτερο αριθμό μελοποιημένων τραγουδιών στην Κύπρο. Μερικά από αυτά έχουν ταυτιστεί πλήρως με τα ιστορικά γεγονότα του 1974, καθώς και με την κυπριακή παράδοση.

Τα θεατρικά έργα του Μιχάλη Πασιαρδή ανέβηκαν και ανεβαίνουν μέχρι σήμερα στις πλείστες θεατρικές σκηνές. Χαρακτηριστικά θεατρικά του έργα είναι «Η Γιαλλουρού», «Το νερόν του Δρόπη», «Μια φοράν σε ένα Χωρκόν», «Τα πεζούνια της Παρασιευκούς», «Το Γατάνιν», « Ο Θησέας στην κοιλιά του Μινώταυρου», «Τ’ αλώνια μας στους πάνω Μαχαλλάες», «Σαν νάταν Χτες». Το θεατρικό έργο « Το Νερόν του Δρόπη», με σκηνοθέτη και ηθοποιό τον αείμνηστο Βλαδίμηρο Καυκαρίδη, ταξίδεψε αμέσως μετά το 1974 στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στην οικονομική ενίσχυση του κυπριακού λαού που αιμορραγούσε από τις συνέπειες του δίδυμου Εγκλήματος. Αυτές τις μέρες το έργο του κ. Πασιαρδή η «Γιαλλουρού», ανεβαίνει στο Λονδίνο από συμπατριώτες μας που ζουν μόνιμα στην αγγλική πρωτεύουσα

Στο ραδιόφωνο παρουσίασε όλη τη σημαντική δισκογραφία της κάθε εποχής, ενώ παράλληλα φιλοξένησε μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών στους ραδιοθαλάμους του Α’ προγράμματος. Στον έντυπο τύπο διατηρούσε επί χρόνια μόνιμη στήλη σχολιάζοντας επίκαιρα αλλά και διαχρονικά θέματα. Οι επαφές και οι σχέσεις του με κορυφαίους πνευματικούς δημιουργούς στην Κύπρο και την Ελλάδα ήταν συνεχείς και στηρίζονταν στην αμοιβαία εκτίμηση. Σε πολλούς αφιέρωσε κορυφαία ποιήματα, με άλλους αντάλλασσε ανεκτίμητης λογοτεχνικής αξίας επιστολές. Τέτοιοι ήταν ο Νικηφόρος Βρεττάκος, Οδυσσέας Ελύτης, Τάσος Λειβαδίτης, Νίκος Γκάτσος, Γιώργος Σεφέρης, Νίκος Καρούζος, Παύλος Λιασίδης, Θοδόσης Πιερίδης, Γιάννης Ρίτσος, Κώστας Μόντης, Ιάκωβος Καμπανέλης και αρκετοί άλλοι. Σημαντικές στιγμές για τον Μιχάλη Πασιαρδή αλλά και για την ιστορία του ραδιοφώνου, είναι η πρώτη πανελλήνια μετάδοση των δίσκων «Τα τραγούδια του Δρόμου» του Μάνου Λοίζου,(1972) από τη ζωντανή συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη που έγινε στην Αθήνα, με τραγούδια από το Μαουτχάουζεν (1966) και αποσπάσματα από το «Μεγάλο μας Τσίρκο» του Σταύρου Ξαρχάκου (1974).

Ο Μιχάλης Πασιαρδής τιμήθηκε με αρκετά Πολιτιστικά Βραβεία ανάμεσα στα οποία το Βραβείο Πολιτιστικής Προσφοράς «Τεύκρος Ανθίας- Θοδόσης Πιερίδης» της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ (2007), το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών (2016), το «Μεγάλο Βραβείο θεάτρου του ΘΟΚ» (2015), το «Βραβείο Ήθους» της Ενωσης Αθλητικών Συντακτών (2016).

Μεγάλος τεχνίτης του λόγου, του ήρεμου και πειστικού, με σπάνιο συγγραφικό ταλέντο και άριστο χειρισμό της γλώσσας, μιλά κατευθείαν στην καρδιά και την ψυχή των ανθρώπων. Δε ζωγραφίζει με έντονα και φανταχτερά χρώματα τους στίχους του. Τα χρώματα του είναι γήινα, απαλά, έχουν το φυσικό χρώμα της πέτρας, γι’ αυτό είναι γνήσια, σαγηνευτικά, αυθεντικά. Ο Μιχάλης Πασιαρδής όντας άριστος γνώστης της ιστορίας και των παραδόσεων μας, επιδιώκει συνεχώς να επιστρέφει στις ρίζες μας, αντλώντας γνώσεις δύναμη και αισιοδοξία από τις φωτεινές στιγμές της ιστορίας μας. Όταν έγραψε το θεατρικό έργο «Τα Αλώνια μας στους Πάνω Μαχαλλάες», είχε δηλώσει πως « Είναι ακόμα μια προσπάθεια αναγνώρισης και διείσδυσης μέσα στον κόσμο της Κύπρου, κόσμο πανάρχαιο και εν πολλοίς ανεξερεύνητο». Είναι όμως και άριστος μελετητής των σύγχρονων δεδομένων, έτοιμος σαν από καιρό να δώσει καινούργια δείγματα γραφής.

Στο έργο του Μιχάλη Πασιαρδή, η Κύπρος είναι στην κορυφή της προτεραιότητας του: «Μα, κοιτάξτε μόνο το γεωγραφικό σχήμα της Κύπρου… Δεν είναι σαν μουσικό όργανο; Της περνάς χορδές, κι αμέσως βγάζεις ήχο... Το πρωταρχικό μου είναι η αγάπη μου για τον τόπο μου! Στον οποίο άξιζε καλύτερη τύχη. Κρίμα γι' αυτό που συνέβηκε και γι' αυτό που συμβαίνει".

Ξεχωριστή θέση στην ποίηση του κατέχουν οι συμβολισμοί, τα άψυχα και έμψυχα όντα. Τα πουλιά, τα δέντρα, το φεγγάρι, τα άστρα, ο Ήλιος, όλα έχουν φωνή και ψυχή για να διαλαλούν τον μεγάλο πόθο της ελευθερίας και της ελπίδας, πως μια μέρα θα τερματιστεί αυτό το μαρτύριο και θα επικρατήσει η ειρήνη, η αγάπη, ο έρωτας, η χαρά και η ευτυχία:

« Σαν ήτανε παιδί, αγάπαγε πολύ,/ με μια παράξενη λαχτάρα, τα κοχύλια./ Τα κοχύλια έλεγε, μιλούν την πιο/ βαθιάν ανθρώπινη φωνή. Σα μεγαλώσω/ θα χτίσω ένα σπίτι από κοχύλια»./ Όταν μεγάλωσε, τα χρόνια ήταν/ σκληρά, και τα κοχύλια δε μιλούσαν/πια.»

« Όταν πέθανε ανοίξανε τη διαθήκη του και/ βρήκαν τη ζωγραφιά κάποιου πουλιού/έτσι ονειρεύτηκε να ζήσει, και δεν έζησε».

O κύριος Πασιαρδής, χωρίς ίχνος ανωτερότητας, επιδιώκει να ακούει με απόλυτο σεβασμό και ισοτιμία τον συνομιλητή του. Ιδιαίτερη σχέση έχει και με τη νέα γενιά: Μεταξύ άλλων γράφει « Ο κάθε άλλος είναι ένας καθρέφτης/ν’ αναγνωρίσεις τον εαυτό σου». Λόγο πικρό δεν λέει για κανένα. «Δε σχολιάζω ποτέ πρόσωπα. Μόνο καταστάσεις». «Από το λόγο τον πικρό μαύρο δεντρό βλασταίνει/που το γαλάζιο τ’ ουρανού πίνει και δεν χορταίνει».

Δεν παραλείπει επίσης να εκφράζει την αγωνία του για την κοινή μοίρα των ανθρώπων της γης: « Αδέρφια ανθρώποι σας χαρίζω/κλωνάρι ελιάς από ψηλά/την κοινή μοίρα σας θυμίζω/ και τα έργα μας τ’ αυριανά»

Ο Μιχάλης Πασιαρδής θλίβεται και συμπάσχει μαζί με τον κυπριακό λαό για τα τραγικά γεγονότα του 1974.

Στις 15 Ιουλίου του 1974 γράφει το Ποίημα «Λευκωσία, βράδυ 15.7.74*»

«Δεν είναι η Λευκωσία απόψε

η πόλη του γλυκού καλοκαιριού,

του δειλινού π’ άναβε τ’ άστρα,

αυτή που ξέραμε ως εχτές

που πίναμε σ’ ένα ποτήρι τη δροσιά της.

Απόψε στα στενά παίζουν τον θάνατο

κάθε γωνιά φωτιά κι αγώνας.

Η Λευκωσία απόψε πολεμά

και πέφτει.»

Αργότερα γράφει τα ιστορικά πια ποιήματα-τραγούδια που περιλαμβάνονται στο δίσκο «Ήλιε Μεγάλε-Τραγούδια για την Κύπρο», με συνθέτη τον Νάσο Παναγιώτου. Τα τραγούδια αυτά είναι: « Πενταδάκτυλος», «Δεν Ξεχνώ», «Την Κύπρο ζώσαν οι καημοί», « Φέτο πουλί Νερό μην πιεί» και «Σταυροί».

Χαρακτηριστικοί και χιλιοτραγουδημένοι οι στίχοι:

«Βουνό μου Πεντάδακτυλε/με το πλατύ σου χέρι /πικρός βοριάς που φύσηξε /και το κακό έχει φέρει».

«Θεέ μου τη Βαρυχειμωνιά/Τον Αύγουστο και τον Ιούλη/ Ζώσαν τον τόπο τα θεριά/Βροντάει του Χάρου το νταούλι»

« Δεν ξεχνώ αυτούς που αδράξανε τις πύλες και τις ανοίξαν στον εχθρό/Δεν ξεχνώ αυτούς που χάθηκαν/ δεν ξεχνώ τους σκοτωμένους/ Δεν ξεχνώ όλο το κλάμα και τον ξεριζωμό».

Είναι επίσης χαρακτηριστικό της εποχής αυτής το ποίημα « Ο ποιητής μας στέλνει τη φωνή του», το οποίο είναι αφιερωμένο στον ποιητή Θοδόση Πιερίδη με αφορμή την έκδοση του Β’ τόμου των Απάντων του. Η αφορμή δίνεται όταν πραξικοπηματίες της ΕΟΚΑ Β εισβάλλουν σε σύλλογο του ΑΚΕΛ στο Τσέρι και πυροβολούν τη φωτογραφία του Θοδόση Πιερίδη. Γράφει ο Μιχάλης Πασιαρδής: « Ο ποιητής μας στέλνει τη φωνή του-/ πέρα απ’ τον τάφο/σαν το ξερό κλαδί που ξανάνθισε/. Μας στέλνει τη φωνή/ και την αγάπη του/περπατεί ακόμα στους δρόμους του κόσμου/στους δρόμους μας.

Αλλά και η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός είναι ψηλά στις προτεραιότητες του Μιχάλη Πασιαρδή: «Η Ελλάδα: Άνοιξη Αμάραντη, καλοκαίρι για πάντα Αι Γιώργη αθλοφόρε, ο σταυρός που νικά και πονάει», «Η Ελλάδα: Καραϊσκάκης στο άλογο, προδομένη αγάπη, οι φίλοι σωπαίνουν, τα παιδιά σου περασμένα στα σίδερα». Παρά τη μεγάλη αγάπη που τρέφει για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό, εντούτοις δεν έχει αναστολές να στιγματίσει τα κακώς έχοντα: Τη Χούντα των Αθηνών και τα ανδρείκελα της που συνέβαλαν στην καταστροφή της Κύπρου. Πιο χαρακτηριστικός είναι ο στίχος «Είμαστε Έλληνες, δεν περιμένουμε από την Αθήνα τίποτε», εννοώντας βέβαια τη Χούντα των Αθηνών.

Γράφει επίσης για τη δικτατορία στην Ελλάδα:

«Τρέχεις αθώο νεράκι και χάνεσαι./Στους δρόμους της Αθήνας Πνίγουμαι./Είναι αυγή κρυμμένη στην πατρίδα./Ο μαύρος σκύλος αλυκτά/Τα ασπρα χειρόκτια του Διονύσιου».

Είναι επίσης χαρακτηριστικός ο διάλογος του στρατηγού Μακρυγιάννη με ένα πουλί στο ποίημα ΑΠΡΙΛΗΣ ’67: «- Αυτό το μαύρο σύγνεφο που λέεις Μακρυγιάννη/ πλάκωσε κάμπους και βουνά,-/σαν τι βροχή θα πέσει!./ Και πριν τελειώσει το πουλί, έκλαιγε ο Μακρυγιάννης».

Όπως για κάθε άνθρωπο, ο έρωτας είναι καθοριστικος παράγοντας στη ζωή του, έτσι και για τους ποιητές μας ο έρωτας με την ευρεία του έννοια, είναι αναπόσπαστο μέρος της δημιουργίας τους. Ο ΜιχάληςΠασιαρδής γράφει εξαιρετικούς στίχους για την Αγάπη και τον Έρωτα, τόσο στην κοινή ελληνική όσο και στη κυπριακή διάλεκτο. Ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον Ερωτα «σαν την πόρτα της ζωής, από την οποία εισχωρείς στα έγκατα των ουσιών και στα πεδία των αξιών».

« Σιύβκω που πάνω της καρκιάς μου τζιαί λαλώ της

Είσαι καλά τωρά που ήρτεν η αγάπη;

Τζιαι τζιείνη κάμνει μ’ ούσσου μανιχά

Ούσσου, λαλεί, τζι είμαι καλά»

« Μανά ‘ ννά φύω, να στραφώ

με σπέρνω με θερίζω

αφού η κόρη π’ αγαπώ

εμ μάλιν πον το ρίζω»

«Εξέβην το τριαντάφυλλο που την αβλήν σου έξω

Ασταθητζιεν μες το στενόν, τζι αξάμωσεν τα αγκάθκια του,

μεμ πα τζαι πω να ρέξω».

« Εκείνος τη φίλησε. Αυτή χαμήλωσε τα μάτια. Τ’ αγέρι που φύσηξε ανάδεψε τα μαλλιά και πάγωσε τα χέρια τους. Λύγισαν τα κορμιά. Σ’ αυ-

τή τη στάση έμειναν αιώνες».

« Αγαπημένη, αν μπορούσα

Θα χτένιζα το φεγγάρι στα μαλλιά σου

Και θαδενα φιόγκο τον αυγερινό».

Επειδή η εκδήλωση απόψε συνδιοργανώνεται με ένα ιστορικό αθλητικό σωματείο, τον Ορφέα, με το οποίο ο Μιχάλης Πασιαρδής είχε στενότατη σχέση αφού διετέλεσε επί σειρά ετών μέλος και αντιπρόεδρος του, θα αναφερθώ σε δύο ποιήματα και ένα άρθρο του στα οποία κάνει αναφορά για το ποδόσφαιρο:

Σε εκδήλωση της Ενωσης Λογοτεχνών Κύπρου στις 19 Φεβουαρίου 1985 για να τιμήσει τον ποιητή Αχιλλέα Πυλιώτη, ο Μιχάλης Πασιαρδής ήταν ο κύριος ομιλητής. Μιλώντας για τον Αχιλλέα Πυλιώτη κάνει ταυτόχρονη αναφορά και στον ποιητή Παντελή Μηχανικό: « Θυμάμαι που τους παρομοίωσα στον πρώτο μετανεξαρτησιακό αγώνα της Μικτής Κύπρου με το Ισραήλ, με τους δύο Αμμοχωστιανούς χαφ, τον Καρά της «Ανόρθωσης» και τον Βάσο της «Νέας Σαλαμίνας» που κράτησαν πολλλή βάρος κι έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στον αγώνα».

«Η συνάντηση μας τ’ απόγευμα, μετά το ματς./ Αν νικήσουμε θα τηλεφωνήσω και στον Γιώργο./ Αν όχι, καλύτερα οι δυό μας./ Το χέρι σου(σαν το κρατήσω) θα είναι κατευναστικό. /Θα περπατήσουμε αργά ίσα με το παγκάκι που ξέρεις/ Αύριο θάναι όλα μια επανάληψη πάλι».

«…κι όταν στο γήπεδο/ κλαίω καμμιά φορά γιατί χάνει η ομάδα μου, ειναί γιατί θέλω να δίνω μιαν ανάπαυλα σε όλα»

Ο Μιχάλης Πασιαρδής ως διαλεκτικός ποιητής δεν μπορούσε παρά να είναι και αισιόδοξος δημιουργός. «Ακόμα και στην απαισιοδοξία μου είμαι αισιόδοξος», δήλωσε σε μια συνέντευξη του. Στο έργο του, παρόλο που κάποιες φορές αφήνεται να απλωθεί ένα μικρό κύμα απογοήτευσης, εντούτοις η υγιής αισιοδοξία διαχέεται σε όλη την έκταση του: «Μια μέρα /ο Ερημίων/ βρήκε στο δρόμο φιλιομένα/ το λύκο και τα αρνί./ το αύριο του κόσμου/σκέφτηκε/που θάρθει».

Σε πρόσφατη ομιλία του κύριου Μιχάλη Πασιαρδή στην τιμητική εκδήλωση του τραγουδιστή του Τρίο ΣΥΚΑΛΥ Χριστοφή Τζιρτζιπή, ανέφερε ανάμεσα στα άλλα και τα εξής:

"Όμως ποτέ δεν θα πάψει να υπάρχει η ελπίδα. Γιατί στο βάθος της ύπαρξης κάθε ανθρώπου υπάρχει η ηθική. Κι ένα από τα πρώτα γεννήματα της ηθικής είναι ο πολιτισμός. Αυτός επαναφωτίζει το πνεύμα και την καρδιά του καθενός. Από τον Πολιτισμό- τα έργα του -πιανόμαστε και ορθωνόμαστε. Πιανόμαστε και ανεβαίνουμε".

Ακόμα και για την Κύπρο, για την οποία οι εξελίξεις δεν είναι καθόλου ευοίωνες, ο ποιητής επικαλείται τα λόγια του Γιώργου Σεφέρη λέγοντας πως

« Στην Κύπρο δεν εξέλειπεν το θαύμα». Αισιοδοξία που εκφράζεται και στο ποίημα το «Το παλιον θκιολίν» στο οποίο από τη μια εκφράζει τον καημό του και τον πόθον του για επιστροφή λέγοντας: Που την Τζιερυννειαν έρκουμουν εψες εις τ’ όραμαμ μου/ τζι’ οι πέτρες εφωνάζαν μου-εξέραν τα’ όνομαμ μου), και από την άλλη εκφράζει την αποφασιστικότητα του λέγοντας με τη φωνή των άστρων: Σιερκές-σιερκές επκιάσασιν τ’ άστρα στον ουρανόμ μας/ τζι’ είπαν εχ χωριζούμαστιν στον τόπον τοδ δικό μας.

Την ίδια αισιοδοξία και αποφασιστικότητα εκφράζει και στο ποίημα του «Ας μην αφεθούμε»: «Ας μην αφεθούμε./ Ο κόσμος μπορεί να/ γυρίσει την πλάτη. Εμείς ας κρατηθούμε/σ’ αυτό το βράχο με τη φωνή/Εμείς οι αιώνες και τ’όνειρό μας./ Εδώ κάτω απ’την πέτρα/κάτι σάλεψε./ είναι ένας σπόρος, το χόρτο/ κι’ η σταματημένη του καρδιά. Όλα είναι κοντά μας/καρτερούν./ας μην αφεθούμε».

Για όλα αυτά όμως ο ποιητής θέτει όμως μια σοβαρή προϋπόθεση: Να βρούμε τον εαυτό μας, να βάλουμε το εμείς πάνω από το εγώ και να βαδίσουμε με ήθος και ανθρωπιά.

Αυτή την υγιή αισιοδοξία ας την κρατήσουμε και εμείς σήμερα με την ευχή ότι επιτέλους ο Κυπριακός λαός θα φτάσει ελεύθερος σε ένα απάνεμο και ειρηνικό λιμάνι.

Κύριε Πασιαρδή,

Σε ευχαριστούμε για όσα μας πρόσφερες με τη γραφή σου αλλά και με το παράδειγμα σου. Σε καιρούς όπου η απληστία και η αχαλίνωτη επιδίωξη για περισσότερα κέρδη ανθούν, εσύ επιλέγεις να εργάζεσαι αφιλοκερδώς στο ΡΙΚ, να εκδίδεις δωρεάν το σημαντικότατο συγγραφικό σου έργο και να ζεις μια λιτή ζωή παίρνοντας μόνο τη σύνταξή σου. Είσαι ένα φωτεινό παράδειγμα για όλους, ιδιαιτέρως για τη νέα γενιά. Έχεις δηλώσει πολλές φορές ότι δεν μπορείς να αποχωριστείς την ποίησή σου, όσα εμπόδια και αν σταθούν μπροστά σου. Σε ένα ποίημα σου έγραψες: «Όχι δεν αφήνω το χέρι σου. Δεν αφήνω τη ζωή και τους ανθρώπους».

Ούτε και εμείς αφήνουμε το χέρι σου Μιχάλη μου. Μαζί θα βαδίζουμε. Χέρι με χέρι. Στους δρόμους της ποίησης και της ζωής σου.

Σου ευχόμαστε χρόνια σου πολλά και δημιουργικά

Κώστας Κώστα

Επικεφαλής του Πολιτιστικού γραφείου της